In limousine naar provinciale finale

7 juli 2022

Mika staat op het podium van praktijkschool De Steiger in Lelystad. Mag hij op donderdag 16 juni samen met acht Flevolandse jongeren uit Almere, Lelystad en Emmeloord in de limousine naar de provinciale Spoken Word finale in de Kubus in Lelystad? Wellicht. Nog één keer haalt hij diep adem en dan spreekt/dicht hij:

Texel
de plek waar ik ben
klinkt stil net alsof ik alleen ben
voelt als de wind
rust
ruikt als de zee
zand
de duinen
Ik denk aan spelen
met het zand
graven
samen met mijn broer
zand in mijn ogen
door de wind
De plek waar ik ben
Texel
is wie ik ben

Het begon voor de negen finalisten van de Flevolandse praktijkscholen allemaal tijdens twee gastlessen van een spoken word artiest. De klas van Mika, basis B, krijgt les van podiumkunstenaar Sjaan Flikweert. De groep kijkt haar afwachtend aan. ‘Ik ben mij ervan bewust dat ik mijn plek in een groep eerst moet verwerven. Daarom vraag ik hen, voordat ik ze aan het schrijven zet, wat hun eerste indruk over mij is. Ze mogen alles zeggen en zo neem ik mijn plek in de groep in. Pas daarna wil ik hen leren kennen. Niet in een traditioneel namenrondje, dat vind ik vervelend, dan raak ik mij ervan bewust hoe ik zelf praat. Ik doe dat liever op een creatieve manier door hen metaforen over zichzelf te laten bedenken, want die nemen de spanning weg. Hierdoor kunnen zij meteen iets van zichzelf laten zien en als je op dat punt komt, dan ga je wat intiemer met elkaar in gesprek. In het praktijkonderwijs is dat niet anders dan in het reguliere.’

“Ik luister goed naar iedere groep en dan bepaal ik wat nodig is.

In klas basis B van mentor Annique de Boer hangt een fijne sfeer. Zelfs een buitenstaander ziet dat de leerlingen zich veilig voelen. De vragen van Sjaan vinden sommigen raar en tegelijkertijd lijkt het alsof de leerlingen haar woorden in zich opzuigen. De een staart naar buiten, frummelt aan haar vingers en luistert aandachtig. De ander stoot zijn buurman aan en trekt verbaasd zijn wenkbrauw op.
Sjaan legt de klas uit hoe je dankzij spoken word een goed verhaal kunt vertellen en tegelijkertijd iets, wat je normaal gesproken niet snel zou doen, van jezelf laat zien: ‘Zo leren andere mensen meer van jou te begrijpen en zich beter in jou in te leven. Dat noemen we empathie. Van ieder verhaal kunnen we iets leren, maar dan is het wel belangrijk dat we naar elkaar leren luisteren.’ Daarna mogen de leerlingen, de een geïnspireerder dan de ander, aan de slag.
‘Tijdens deze les hebben wij samen met de leerlingen een opzet gemaakt. De onderwerpen die zij belangrijk vinden hebben ze omcirkeld en daarover hebben zij hun tekst geschreven. Ze zijn nog jong en hebben begeleiding nodig en tegelijkertijd is het verbazingwekkend wat er allemaal naar voren is gekomen. Geen algemeenheden, echt iets van henzelf. Projecten op een school mogen er, wat mij betreft, altijd op gericht zijn dat er elementen inzitten waardoor iedere leerling succes kan behalen. Op deze school is daar veel tijd en aandacht voor.’

Schoolfinale

Drie weken later is de kantine mooi versierd. Om het toneel te bereiken lopen de finalisten van de drie eerste klassen gespannen over de rode loper. Het niveau van zowel de voordrachten als de sfeer is opvallend goed. Tijdens het juryberaad geeft Sjaan een performance en ze kan rekenen op een groot applaus. Eindelijk, daar is de jury met voor allemaal een warm woord. Over Marièl bijvoorbeeld: ‘Marièl, je bent Suriname als je spreekt. Je straalt rust uit en ook energie. Denk daar maar eens over na. En Lisa, jij staat daar heel stevig en nam ons mee in een persoonlijk verhaal over je eigen kamer, we zagen je daar gewoon zitten met je colaatje.’

Na veel tromgeroffel worden de winnaars bekend gemaakt: Marciano, Mika en Marièl. Zij mogen de Steiger vertegenwoordigen tijdens de provinciale finale op donderdag 16 juni in De Kubus in Lelystad. Applaus en gejuich.

Inclusie

Janine van Loenen, programmacoördinator geletterde samenleving en adviseur voortgezet onderwijs Flevomeer Bibliotheek zit de jury voor. ‘Op het gebied van spoken word zie ik nauwelijks verschil tussen leerlingen van het praktijkonderwijs, of die op een reguliere middelbare school en dat verrast me. We zijn tot dit initiatief gekomen omdat wij merkten dat de praktijkscholen zich niet aanmeldden voor Read2Me, de landelijke voorleeswedstrijd, voor brugklassers. De bibliotheken zijn daarom in gesprek gegaan met de docenten van de praktijkscholen en hebben hen de vraag gesteld hoe wij deze leerlingen het beste kunnen bereiken en dat bracht ons beider expertise bij elkaar. Lotte Lauwrier van de bibliotheek in Lelystad bevestigt dat: ‘Dit schooljaar zagen wij, tijdens het covid-leesoffensief – een project waarbij jeugdauteurs en spoken word artiesten gastlessen gaven op middelbare scholen – hoeveel impact de lessen van deze artiesten op de leerlingen hebben. Zij brengen hun in hun kracht omdat ze hun eigen tekst voordragen, dat is voor mij de essentie. Voor veel jonge mensen is het complex om zich een tekst van een ander eigen te maken, die samen te vatten en dan te presenteren aan een groep.’

Van Loenen valt haar bij: ‘Onze wens is om de spoken word wedstrijd in de toekomst met alle Flevolandse middelbare scholen te doen. Het niveau speelt hierbij geen rol, dit kunnen velen. Ze laten allemaal op dezelfde manier hun liefde voor taal zien en het is ontroerend om daarnaar te luisteren en te kijken. Dan zijn we af van het idee dat je voor elk type onderwijs iets anders moet doen. Dit is taal, kunstbeleving, cultuur. We doen het samen, dat is inclusie.’

Tender, Love and Care

Dat het hart van mentor Annique de Boer uitgaat naar haar leerlingen merk je aan de manier waarop ze naar hen kijkt, hoe zij luistert en sturing geeft. ‘Bij ons op school roepen wij altijd: ‘Tender, Love and Care,’ zeker als je ziet waar onze leerlingen vandaan komen en waar zij naartoe gaan. Deze jonge mensen zijn veel waard. Vaak komen ze hier als 12-jarigen beschadigd aan met het gevoel dat ze gefaald hebben. Ze kunnen van alles goed en het is aan ons docenten en medewerkers dat zij zich daarvan bewust worden. In het basisjaar bieden wij hen vooral leuke en uitdagende activiteiten aan, zodat ze trots worden op zichzelf. Dat zijn zij waard. Ik zou het fantastisch vinden als deze provinciale spoken word wedstrijd er een voor alle leerlingen wordt. Als zowel Sjaan als Janine dat vinden, waarom dan niet? De kinderen hebben hun gevoeligheid en meer van zichzelf laten zien en ja, dat vervult mij met trots.’ Haar klaterende lach kan dat alleen maar bevestigen.

En wat Mika er uiteindelijk toe bracht om mee te doen aan deze schoolfinale? ‘De lessen van Sjaan maakten me echt blij en waarom ik uiteindelijk dat podium opgeklommen ben? Voor die rit in de limo natuurlijk.’

Ga naar nieuwsoverzicht